Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi tarafından yürütülen kapsamlı arkeolojik çalışmalarla, Osmanlı donanmasının önemli isimlerinden Cezayirli Gazi Hasan Paşa’ya ait olduğu belirlenen Mahmudiye’deki köşk ve çiftlik kalıntıları gün yüzüne çıkarılıyor. Bilimsel sorumluluğunu ÇOMÜ Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Osman Uysal’ın yürüttüğü proje, yalnızca mimari bir araştırma değil, aynı zamanda Osmanlı taşra yaşamına dair değerli sosyo-kültürel ipuçları sunuyor.

Osmanlı Taşra Mimarisinin Bugüne Ulaşan Nadir Örneklerinden

Prof. Dr. Uysal, 1770 Çeşme Deniz Savaşı sonrasında Osmanlı donanmasının yeniden inşasında aktif rol alan Hasan Paşa’nın bu çiftliği Çanakkale’deki görevleri ve donanmanın onarım ve lojistik ihtiyaçlarının karşılanması süresince ikametgâh olarak kullandığını vurgularken, yapının mimari özellikleri ve müştemilatlarıyla da dikkat çektiğini ifade ediyor. Ana köşk, hamam, hizmet yapıları ve çevresinde zamanla oluşan köy dokusu, Osmanlı taşra mimarisinin bugüne ulaşan nadir örneklerinden biri olarak değerlendiriliyor.

Dönemin Estetik Anlayışını Taşra Ölçeğinde Yorumlamaya Olanak Tanıyor

Kazı sürecinde ortaya çıkan seramik ve çeşitli küçük buluntular gibi arkeolojik veriler ile arşiv kayıtlarındaki kaydedilmiş mutfak eşyaları ve mefruşat bilgileri, dönemin estetik anlayışını taşra ölçeğinde yorumlamaya olanak tanıyor. Hasan Paşa’nın arşiv kayıtlarına yansıyan eşya envanterleri – billurlar, bakır sahanlar, perde, şilte, yastık, yorgan gibi eşyalar – bu alanın sadece işlevsel değil, sanatsal bir boyut taşıdığını da gösteriyor.

Prof. Dr. Uysal, restorasyon projesinin hazırlanışında uluslararası koruma ilkelerine, özellikle Viyana Tüzüğü’ne sadık kalındığını; şimdilik sadece köşk binasına yönelik olarak hazırlanan rölöve, restitüsyon ve restorasyon projelerinin Çanakkale Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından titizlikle incelenip tartışıldıktan sonra onaylandığını belirtiyor. Bu bağlamda yeterli arkeolojik veri bulunmayan bölümlerde yapının tamamlanmadan, özgün formu muhafaza edilerek koruma anlayışı öne çıkarılıyor.

Proje, Öğrencilere Yerinde Eğitim ve Uygulama İmkânı Sunacak

Projeye; ÇOMÜ Sanat Tarihi, arkeoloji ve mimarlık bölümlerinden öğrenciler de aktif olarak katılması bekleniyor. Prof. Dr. Uysal’ın başkanlığında Sanat Tarihi Bölümü’nden bir grup akademisyenden oluşan heyet ile yürütülmesi ön görülen kazı çalışmaları, öğrencilere yerinde eğitim ve uygulama imkânı sunarak akademik bilgiyle pratik deneyimi buluşturuyor.

Bu çalışmalar, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nin kültürel mirasın korunmasına yönelik toplumsal katkı vizyonunu da güçlendiriyor. Bölgenin turizm potansiyeline hizmet eden proje, aynı zamanda geçmişle kurulan anlamlı bir köprü işlevi görüyor.